解説

時間栄養学によるサーカディアンリズム制御
食品・栄養成分から体内時計を調節する

Vol.59 No.2 Page. 75 - 83 (published date : 2021年2月1日)
大池 秀明1
  1. 国立研究開発法人農業・食品産業技術総合研究機構食品研究部門食品健康機能研究領域上級研究員
vol59_2

 

概要原稿

近年，時間栄養学が盛り上がっている．食べる時刻によって，体重やパフォーマンス，寿命までもが変わってくる．ここでは，その標的である体内時計について，食品・栄養学の視点から解説し，時計研究の役立ちツールについても紹介する．

リファレンス

  1. 1) 大池秀明：“人生を変える最強の食事習慣-『時間栄養学』で「健康」「成功」を手に入れる-”，農林統計協会，2019.
  2. 2) T. Yamamoto, Y. Nakahata, M. Tanaka, M. Yoshida, H. Soma, K. Shinohara, A. Yasuda, T. Mamine & T. Takumi: J. Biol. Chem., 280, 42036 (2005).
  3. 3) D. Yamajuku, S. Okubo, T. Haruma, T. Inagaki, Y. Okuda, T. Kojima, K. Noutomi, S. Hashimoto & H. Oda: Circ. Res., 105, 545 (2009).
  4. 4) Y. Tahara, T. Shiraishi, Y. Kikuchi, A. Haraguchi, D. Kuriki, H. Sasaki, H. Motohashi, T. Sakai & S. Shibata: Sci. Rep., 5, 11417 (2015).
  5. 5) Y. Adamovich, B. Ladeuix, M. Golik, M. P. Koeners & G. Asher: Cell Metab., 25, 93 (2017).
  6. 6) S. A. Brown, G. Zumbrunn, F. Fleury-Olela, N. Preitner & U. Schibler: Curr. Biol., 12, 1574 (2002).
  7. 7) K. Oishi, Y. Yasumoto, S. Higo-Yamamoto, S. Yamamoto & N. Ohkura: Biochem. Biophys. Res. Commun., 483, 165 (2017).
  8. 8) Y. Isojima, M. Nakajima, H. Ukai, H. Fujishima, R. G. Yamada, K. H. Masumoto, R. Kiuchi, M. Ishida, M. Ukai-Tadenuma, Y. Minami et al.: Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 106, 15744 (2009).
  9. 9) T. Hirota, W. G. Lewis, A. C. Liu, J. W. Lee, P. G. Schultz & S. A. Kay: Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 105, 20746 (2008).
  10. 10) T. Hirota, J. W. Lee, W. G. Lewis, E. E. Zhang, G. Breton, X. Liu, M. Garcia, E. C. Peters, J. P. Etchegaray, D. Traver et al.: PLoS Biol., 8, e1000559 (2010).
  11. 11) T. Hirota, J. W. Lee, P. C. St John, M. Sawa, K. Iwaisako, T. Noguchi, P. Y. Pongsawakul, T. Sonntag, D. K. Welsh, D. A. Brenner et al.: Science, 337, 1094 (2012).
  12. 12) T. Oshima, I. Yamanaka, A. Kumar, J. Yamaguchi, T. Nishiwaki-Ohkawa, K. Muto, R. Kawamura, T. Hirota, K. Yagita, S. Irle et al.: Angew. Chem. Int. Ed. Engl., 54, 7193 (2015).
  13. 13) T. K. Tamai, Y. Nakane, W. Ota, A. Kobayashi, M. Ishiguro, N. Kadofusa, K. Ikegami, K. Yagita, Y. Shigeyoshi, M. Sudo et al.: EMBO Mol. Med., 10, (2018).
  14. 14) Y. Yamaguchi, T. Suzuki, Y. Mizoro, H. Kori, K. Okada, Y. Chen, J. M. Fustin, F. Yamazaki, N. Mizuguchi, J. Zhang et al.: Science, 342, 85 (2013).
  15. 15) G. Rey, U. K. Valekunja, K. A. Feeney, L. Wulund, N. B. Milev, A. Stangherlin, L. Ansel-Bollepalli, V. Velagapudi, J. S. O'Neill & A. B. Reddy: Cell Metab., 24, 462 (2016).
  16. 16) H. Oike & M. Kobori: Biosci. Biotechnol. Biochem., 72, 3038 (2008).
  17. 17) H. Oike: Biosci. Biotechnol. Biochem., 81, 863 (2017).
  18. 18) A. Shinozaki, K. Misawa, Y. Ikeda, A. Haraguchi, M. Kamagata, Y. Tahara & S. Shibata: PLOS ONE, 12, e0170904 (2017).
  19. 19) T. Xu & B. Lu: Crit. Rev. Food Sci. Nutr., 59, 882 (2019).
  20. 20) C. Suzuki, S. Fukumitsu & H. Oike: Phytochem., 181, 112539 (2020).
  21. 21) J. Liu, J. Lee, M. A. Salazar Hernandez, R. Mazitschek & U. Ozcan: Cell, 161, 999 (2015).
  22. 22) T. Nakayama, K. Okimura, J. Shen, Y. J. Guh, T. K. Tamai, A. Shimada, S. Minou, Y. Okushi, T. Shimmura, Y. Furukawa et al.: Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 117, 9594 (2020).
  23. 23) H. Oike, M. Kobori, T. Suzuki & N. Ishida: Biochem. Biophys. Res. Commun., 410, 654 (2011).
  24. 24) T. M. Burke, R. R. Markwald, A. W. McHill, E. D. Chinoy, J. A. Snider, S. C. Bessman, C. M. Jung, J. S. O'Neill & K. P. Wright Jr.: Sci. Transl. Med., 7, 305ra146 (2015).
  25. 25) K. Oishi, S. Yamamoto, H. Oike, N. Ohkura & M. Taniguchi: Biochem. Biophys. Rep., 9, 232 (2017).
  26. 26) A. Kohsaka, A. D. Laposky, K. M. Ramsey, C. Estrada, C. Joshu, Y. Kobayashi, F. W. Turek & J. Bass: Cell Metab., 6, 414 (2007).
  27. 27) H. Oike, K. Nagai, T. Fukushima, N. Ishida & M. Kobori: Biochem. Biophys. Res. Commun., 402, 7 (2010).
  28. 28) M. Itokawa, A. Hirao, H. Nagahama, M. Otsuka, T. Ohtsu, N. Furutani, K. Hirao, T. Hatta & S. Shibata: Nutr. Res., 33, 109 (2013).
  29. 29) H. Oike, K. Oishi & M. Kobori: Curr. Nutr. Rep., 3, 204 (2014).
  30. 30) M. Hatori, C. Vollmers, A. Zarrinpar, L. DiTacchio, E. A. Bushong, S. Gill, M. Leblanc, A. Chaix, M. Joens, J. A. Fitzpatrick et al.: Cell Metab., 15, 848 (2012).
  31. 31) A. Chaix, A. Zarrinpar, P. Miu & S. Panda: Cell Metab., 20, 991 (2014).
  32. 32) B. He, K. Nohara, N. Park, Y. S. Park, B. Guillory, Z. Zhao, J. M. Garcia, N. Koike, C. C. Lee, J. S. Takahashi et al.: Cell Metab., 23, 610 (2016).
  33. 33) A. Furutani, Y. Ikeda, M. Itokawa, H. Nagahama, T. Ohtsu, N. Furutani, M. Kamagata, Z. H. Yang, A. Hirasawa, Y. Tahara et al.: PLOS ONE, 10, e0132472 (2015).
  34. 34) H. Oike, K. Nagai, T. Fukushima, N. Ishida & M. Kobori: PLoS ONE, 6, e23709 (2011).
  35. 35) A. Hirao, Y. Tahara, I. Kimura & S. Shibata: PLoS ONE, 4, e6909 (2009).
  36. 36) N. Kawai, N. Sakai, M. Okuro, S. Karakawa, Y. Tsuneyoshi, N. Kawasaki, T. Takeda, M. Bannai & S. Nishino: Neuropsychopharmacology, 40, 1405 (2015).
  37. 37) T. Fukuda, A. Haraguchi, M. Takahashi, T. Nakaoka, M. Fukazawa, J. Okubo, M. Ozaki, A. Kanatome, R. Ohya, Y. Miura et al.: Chronobiol. Int., 35, 1445 (2018).
  38. 38) S. Yasuo, A. Iwamoto, S. I. Lee, S. Ochiai, R. Hitachi, S. Shibata, N. Uotsu, C. Tarumizu, S. Matsuoka, M. Furuse et al.: J. Nutr., 147, 2347 (2017).
  39. 39) C. Gizowski & C. W. Bourque: Nature, 583, 421 (2020).
  40. 40) N. Ceglia, Y. Liu, S. Chen, F. Agostinelli, K. Eckel-Mahan, P. Sassone-Corsi & P. Baldi: Nucleic Acids Res., 46(W1), W157 (2018).
  41. 41) A. Pizarro, K. Hayer, N. F. Lahens & J. B. Hogenesch: Nucleic Acids Res., 41(D1), D1009 (2013).
  42. 42) K. Oishi, T. Konishi, C. Hashimoto, S. Yamamoto, Y. Takahashi & Y. Shiina: J. Nutr. Biochem., 52, 45 (2018).
  43. 43) 青木雄大，吉田和敬，信田幸大，砂堀　諭，西田由香，加藤秀夫，菅沼大行：日本栄養・食糧学会誌，70, 147 (2017).
  44. 44) N. Tateishi, S. Morita, I. Yamazaki, H. Okumura, M. Kominami, S. Akazawa, A. Funaki, N. Tomimori, T. Rogi, H. Shibata et al.: Chronobiol. Int., 37, 493 (2020).
  45. 45) A. Watanabe, H. Sasaki, H. Miyakawa, Y. Nakayama, Y. Lyu & S. Shibata: Microorganisms, 8, (2020).
  46. 46) 柴田重信：“時間栄養学：時計遺伝子，体内時計，食生活をつなぐ”，化学同人，2020.
  47. 47) 柴田重信：“体内時計の科学と産業応用=Chronobiology & industrial applications”，シーエムシー出版，2011.
  48. 48) 香川靖雄，柴田重信，小田裕昭：“時間栄養学：時計遺伝子と食事のリズム”，女子栄養大学出版部，2009.


本文はトップページからログインをして頂くと表示されます。