解説

昆虫の行動を制御するホルモンの研究の最近の動向

Vol.51 No.3 Page. 168 - 176 (published date : 2013年3月1日)
永田 晋治1
  1. 東京大学大学院新領域創成科学研究科

概要原稿

昆虫が，環境に適応し，正確に成長し，そして繁殖するためには，各成長段階においてライフイベントに関わる行動が規定されている必要がある．つまり，脱皮，摂食行動，生殖行動，社会行動などは，生命や種の維持のための重要なメカニズムなのである．現在，昆虫の内分泌学的な行動制御の仕組みが明らかになりつつある．ここでは，これまでに明らかにされた昆虫の行動を制御する一連のホルモンと，その作用のメカニズムを脱皮，摂食行動，生殖行動をメインに簡単に紹介した．

リファレンス

  1. 1) L. M. Riddiford : Adv. In Insect Phys., 24, 213 (1994).
  2. 2) 神村　学他：“分子昆虫学”，共立出版，2009, pp. 146–157.
  3. 3) 丹羽隆介他：“脱皮と変態の生物学”，東海大学出版会，2011, pp. 55–76.
  4. 4) M. Yoshiyama, T. Namiki, K. Mita, H. Kataoka & R. Niwa : Development, 133, 2565 (2006).
  5. 5) T. Namiki, R. Niwa, T. Sakudoh, K. Shirai, H. Takeuchi & H. Kataoka : Biochem. Biocphys. Res. Commun., 337, 367 (2005).
  6. 6) H. Ono, K. F. Rewitz, T. Shinoda, K. Itoyama, A. Petryk, R. Rybczynski, M. Jarcho, J. T. Warren, G. Marques, M. J. Shimell et al. : Dev. Biol., 298, 555 (2006).
  7. 7) R. Niwa, T. Namiki, K. Ito, Y. Shimada-Niwa, M. Kiuchi, S. Kawaoka, T. Kayukawa, Y. Banno, Y. Fujimoto, S. Shigenobu et al. : Development, 137, 1991 (2010).
  8. 8) R. Niwa, T. Matsuda, T. Yoshiyama, T. Namiki, K. Mita, Y. Fujimoto & H. Kataoka : J. Biol. Chem., 279, 35942 (2004).
  9. 9) J. T. Warren, A. Petryk, G. Marques, M. Jarcho, J. P. Parvy, C. Dauphin-Villemant, M. B. O’Connor & L. I. Gilbert : Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 99, 11043 (2002).
  10. 10) A. Petryk, J. T. Warren, G. Marqués, M. P. Jarcho, L. I. Gilbert, J. Kahler, J. P. Parvy, Y. Li, C. Dauphin-Villemant & M. B. O'Connor : Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 100, 13773 (2003).
  11. 11) N. Yamanaka, D. Zitnan, K. J. Kim, M. E. Adams, Y. J. Hua, Y. Suzuki, M. Suzuki, A. Suzuki, H. Satake, A. Mizoguchi et al. : Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 103, 8622 (2006).
  12. 12) N. Yamanaka, Y. J. Hua, A. Mizoguchi, K. Watanabe, R. Niwa, Y. Tanaka & H. Kataoka : J. Biol. Chem., 280, 14684 (2005).
  13. 13) Y. J. Hua, Y. Tanaka, K. Nakamura, M. Sakakibara, S. Nagata & H. Kataoka : J. Biol. Chem., 274, 31169 (1999).
  14. 14) C. Helvis, J. F. Koener, G. C. Unnithan & R. Feyerisen : Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 101, 4024 (2004).
  15. 15) T. Shinoda & K. Itoyama : Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 100, 11986 (2003).
  16. 16) T. Shiotsuki, F. Yukuhiro & M. Kiuchi : J. Insect Physiol., 45, 1049 (1999).
  17. 17) R. J. Weaver & N. Audsley : Ann. N. Y. Acad. Sci., 1163, 316 (2009).
  18. 18) H. Kataoka, A. Toschi, J. P. Li, R. L. Carney, D. A. Schooley & S. J. Kramer : Science, 243, 1481 (1989).
  19. 19) N. Yamanaka, S. Yamamoto, D. Zitnan, K. Watanabe, T. Kawada, H. Satake, Y. Kaneko, K. Hiruma, Y. Tanaka, T. Shinoda et al. : PLoS One, 3, e3048 (2008).
  20. 20) F. M. Horodyski, H. Verlinden, N. Filkin, H. P. Vandersmissen, C. Fleury, S. E. Reynolds, Z. P. Kai & J. V. Broeck : Insect Biochem. Mol. Biol., 41, 804 (2011).
  21. 21) G. M. Coast & D. A. Schooley : Peptides, 32, 620 (2011).
  22. 22) B. Stay : Insect Biochem. Mol. Biol., 30, 653 (2000).
  23. 23) L. Clark, A. B. Lange, J. R. Zhang & S. S. Tobe : J. Insect Physiol., 54, 949 (2008).
  24. 24) K. J. Yagi, K. L. Elliott, L. Teesch, S. S. Tobe & B. Stay : J. Insect Physiol., 54, 939 (2008).
  25. 25) D. Zitnan, T. G. Kingan, J. L. Hermesman & M. E. Adams : Science, 271, 5245 (1996).
  26. 26) D. Zitnan, L. S. Ross, I. Zitnanova, J. L. Hermesman & M. E. Adams : Neuron, 23, 523 (1999).
  27. 27) Y. J. Kim, D. Zitnan, K. H. Cho, D. A. Schooley, A. Mizoguchi & M. E. Adams : Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 103, 14211 (2006).
  28. 28) Y. J. Kim, D. Zitnan, C. G. Galizia, K. H. Cho & M. E. Adams : Curr. Biol., 16, 1395 (2006).
  29. 29) J. W. Truman & L. M. Riddiford : Science, 167, 1624 (1970).
  30. 30) J. C. Chang, R. B. Yang, M. E. Adams & K. H. Lu : Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 106, 13371 (2009).
  31. 31) S. Matsumoto, A. Ohnishi, J. M. Lee & J. J. Hull : Vitam. Horm., 83, 425 (2010).
  32. 32) 松本正吾：化学と生物，46, 52 (2008).
  33. 33) R. Thornhill & J. Alcock : “The Evolution of Insect Mating Systems,” Harvard Univ. Press, 1988.
  34. 34) T. G. Kingan, W. M. Bondnar, A. K. Raina, J. Shabanowitz & D. F. Hunt : Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 92, 5082 (1995).
  35. 35) P. S. Chen, E. Stumm-Zollinger, T. Aigaki, J. Balmer, M. Bientz & P. Bohlen : Cell, 54, 291 (1988).
  36. 36) G. B. Carvalho, P. Kapahi, D. H. Anderson & S. Benzer : Curr. Biol., 16, 692 (2006).
  37. 37) Y. J. Kim, K. Bartalska, N. Audsley, N. Yamanaka, N. Yapici, J. Y. Lee, Y. C. Kim, M. Markovic, E. Isaac, Y. Tanaka et al. : Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 107, 6520 (2010).
  38. 38) 永田晋治：蚕糸昆虫バイオテック，80, 163 (2011).
  39. 39) D. R. Nässel & C. Wegener : Peptides, 32, 1335 (2011).
  40. 40) P. Shen & H. N. Cai : J. Neurobiol., 47, 16 (2001).
  41. 41) S. Nagata, N. Morooka, S. Matsumoto, T. Kawai & H. Nagasawa : Gen. Comp. Endocrinol., 172, 90 (2011).
  42. 42) S. Nagata, S. Matsumoto, T. Nakane, A. Ohara, N. Morooka, T. Konuma, C. Nagai & H. Nagasawa : Front. Exp. Endocrinol., 3, e3 (2012).
  43. 43) L. Röller, N. Yamanaka, K. Watanabe, I. Daubnerová, D. Zitnan, H. Kataoka & Y. Tanaka : Insect Biochem. Mol. Biol., 38, 1147 (2008).
  44. 44) J. L. Maestro, R. Aguilar, N. Pascual, M. L. Valero, M. D. Piulachs, D. Andreu, I. Navarro & X. Bellés : Eur. J. Biochem., 268, 5824 (2001).
  45. 45) M. Meyering-Vos & A. Müller : J. Insect Physiol., 53, 840 (2007).
  46. 46) P. E. Wielendaele, S. Dillen, E. Marchal, B. Liesbeth & J. V. Broeck : PLoS One, 7, e31425 (2012).
  47. 47) C. Kasakani, C. P. Poulos & G. J. Goldsworthy : Peptides, 34, 258 (2012).
  48. 48) T. Konuma, N. Morooka, H. Nagasawa & S. Nagata : Endocrinology, 153, 3111 (2012).
  49. 49) A. M. E. Winther & D. R. Nässel : J. Exp. Biol., 204, 1269 (2001).
  50. 50) N. Audsley & R. J. Weaver : Gen. Comp. Endocrinol., 162, 93 (2008).
  51. 51) A. Ayali : Neurosignals, 13, 20 (2004).
  52. 52) E. Faivre : C.R. Soc. Biol. Paris, 5, 101 (1863).
  53. 53) V. Hartenstein : Trends Neursci., 20, 421 (1997).
  54. 54) T. Sakai, H. Satake, H. Minakata & M. Takeda : Endocrinology, 145, 5671 (2004).
  55. 55) A. Mikani, Q. S. Wang & M. Takeda : Peptides, 34, 135 (2012).
  56. 56) 三浦　徹：遺伝別冊，16, 43 (2003).
  57. 57) H. Rembold, C. Czoppelt & P. J. Rao : J. Insect Physiol., 20, 1193 (1974).
  58. 58) M. J. West-Eberhard : “Developmental Plasticity and Evolution,” Oxford Univ. Press, 2003.
  59. 59) S. F. Gilbert & D. Epel：“生態進化発生学—エコ–エボ–デボの夜明け”，東海大学出版会，正木進三，竹田真木生，田中誠二訳，2012.
  60. 60) H. F. Nijhout & C. M. Williams : J. Exp. Biol., 61, 481 (1974).


本文はトップページからログインをして頂くと表示されます。