解説

乳酸菌の腸粘膜への定着機構

Vol.54 No.7 Page. 471 - 477 (published date : 2016年6月20日)
西山 啓太1, 向井 孝夫2
  1. 北里大学薬学部微生物学教室
  2. 北里大学獣医学部細胞分子機能学研究室
vol54_7

 

概要原稿

乳酸菌は，哺乳類の小腸から大腸に広く棲息するグラム陽性細菌である．乳酸菌を構成する最大の属であるLactobacillus属は，多岐にわたる有用効果が報告されており，近年では，民間伝承的な健康増進効果にとどまらず予防医学への応用も期待されている．一般に乳酸菌は積極的に摂取され宿主消化管で定着することが求められることから，複雑な腸内フローラを形成する消化管において，摂取された乳酸菌がどのようなプロセスを経て定着・共生することができるのか興味深い点である．本解説では，乳酸菌の生存戦略の一つである腸粘膜への付着に着目し，特にアドヘシン（付着因子）の細胞表層への提示機構とその役割について解説する．

リファレンス

  1. 1) M. E. Johansson, M. Phillipson, J. Petersson, A. Velcich, L. Holm & G. C. Hansson: Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 105, 15064 (2008).
  2. 2) M. Derrien, M. W. van Passel, J. H. van de Bovenkamp, R. G. Schipper, W. M. de Vos & J. Dekker: Gut Microbes, 1, 254 (2010).
  3. 3) J. M. Larsson, H. Karlsson, H. Sjövall & G. C. Hansson: Glycobiology, 19, 756 (2009).
  4. 4) Y. Goto, T. Obata, J. Kunisawa, S. Sato, I. I. Ivanov, A. Lamichhane, N. Takeyama, M. Kamioka, M. Sakamoto, T. Matsuki et al.: Science, 345, 1254009 (2014).
  5. 5) M. Kleerebezem, P. Hols, E. Bernard, T. Rolain, M. Zhou, R. J. Siezen & P. A. Bron: FEMS Microbiol. Rev., 34, 199 (2010).
  6. 6) H. Antelmann, H. Tjalsma, B. Voigt, S. Ohlmeier, S. Bron, J. M. van Dijl & M. Hecker: Genome Res., 11, 1484 (2001).
  7. 7) I. Hirose, K. Sano, I. Shioda, M. Kumano, K. Nakamura & K. Yamane: Microbiology, 146, 65 (2000).
  8. 8) C. J. Jeffery: Mol. Biosyst., 5, 345 (2009).
  9. 9) C. K. Yang, H. E. Ewis, X. Zhang, C. D. Lu, H. J. Hu, Y. Pan, A. T. Abdelal & P. C. Tai: J. Bacteriol., 193, 5607 (2011).
  10. 10) M. Krehenbrink, A. Edwards & J. A. Downie: Mol. Microbiol., 82, 164 (2011).
  11. 11) S. Agarwal, P. Kulshreshtha, D. Bambah Mukku & R. Bhatnagar: Biochim. Biophys. Acta, 1784, 986 (2008).
  12. 12) L. L. Lenz, S. Mohammadi, A. Geissler & D. A. Portnoy: Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 100, 12432 (2003).
  13. 13) J. Antikainen, V. Kuparinen, V. Kupannen, K. Lähteenmäki & T. K. Korhonen: J. Bacteriol., 189, 4539 (2007).
  14. 14) K. Nishiyama, A. Ochiai, D. Tsubokawa, K. Ishihara, Y. Yamamoto & T. Mukai: PLoS ONE, 8, e83703 (2013).
  15. 15) S. Roos & H. Jonsson: Microbiology, 148, 433 (2002).
  16. 16) D. A. Mackenzie, F. Jeffers, M. L. Parker, A. Vibert-Vallet, R. J. Bongaerts, S. Roos, J. Walter & N. Juge: Microbiology, 156, 3368 (2010).
  17. 17) J. Boekhorst, Q. Helmer, M. Kleerebezem & R. J. Siezen: Microbiology, 152, 273 (2006).
  18. 18) S. Etzold, D. A. Mackenzie, F. Jeffers, J. Walshaw, S. Roos, A. M. Hemmings & N. Juge: Mol. Microbiol., 92, 543 (2014).
  19. 19) S. Etzold, O. I. Kober, D. A. Mackenzie, L. E. Tailford, A. P. Gunning, J. Walshaw, A. M. Hemmings & N. Juge: Environ. Microbiol., 16, 888 (2014).
  20. 20) M. Kankainen, L. Paulin, S. Tynkkynen, I. von Ossowski, J. Reunanen, P. Partanen, R. Satokari, S. Vesterlund, A. P. A. Hendrickx, S. Lebeer et al.: Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 106, 17193 (2009).
  21. 21) I. von Ossowski, J. Reunanen, R. Satokari, S. Vesterlund, M. Kankainen, H. Huhtinen, S. Tynkkynen, S. Salminen, W. M. de Vos & A. Palva: Appl. Environ. Microbiol., 76, 2049 (2010).
  22. 22) K. Nishiyama, S. Ueno, M. Sugiyama, Y. Yamamoto & T. Mukai: Anim. Sci. J., doi: 10.1111/asj.12491. (2015).
  23. 23) C. S. Ardita, J. W. Mercante, Y. M. Kwon, L. Luo, M. E. Crawford, D. N. Powell, R. M. Jones & A. S. Neish: Appl. Environ. Microbiol., 80, 5068 (2014).
  24. 24) H. Kinoshita, H. Uchida, Y. Kawai, T. Kawasaki, N. Wakahara, H. Matsuo, M. Watanabe, H. Kitazawa, S. Ohnuma, K. Miura et al.: J. Appl. Microbiol., 104, 1667 (2008).
  25. 25) H. Kinoshita, N. Wakahara, M. Watanabe, T. Kawasaki, H. Matsuo, Y. Kawai, H. Kitazawa, S. Ohnuma, K. Miura, A. Horii et al.: Res. Microbiol., 159, 685 (2008).
  26. 26) M. Watanabe, H. Kinoshita, M. Nitta, R. Yukishita, Y. Kawai, K. Kimura, N. Taketomo, Y. Yamazaki, Y. Tateno, K. Miura et al.: J. Appl. Microbiol., 109, 927 (2010).
  27. 27) D. Granato, G. E. Bergonzelli, R. D. Pridmore, L. Marvin, M. Rouvet & I. E. Corthésy-Theulaz: Infect. Immun., 72, 2160 (2004).
  28. 28) I. N. Huang, T. Okawara, M. Watanabe, Y. Kawai, H. Kitazawa, S. Ohnuma, C. Shibata, A. Horii, K. Kimura, N. Taketomo et al.: J. Appl. Microbiol., 114, 854 (2013).
  29. 29) K. Nishiyama, A. Kawanabe, H. Miyauchi, F. Abe, D. Tsubokawa, K. Ishihara, Y. Yamamoto & T. Mukai: Biosci. Biotechnol. Biochem., 78, 1444 (2014).
  30. 30) I. Jankovic, M. Ventura, V. Meylan, M. Rouvet, M. Elli & R. Zink: J. Bacteriol., 185, 3288 (2003).
  31. 31) Y. J. Goh & T. R. Klaenhammer: Appl. Environ. Microbiol., 76, 5005 (2010).
  32. 32) A. Hevia, N. Martínez, V. Ladero, M. A. Alvarez, A. Margolles & B. Sánchez: Appl. Environ. Microbiol., 79, 6059 (2013).
  33. 33) K. Nishiyama, A. Nakazato, S. Ueno, Y. Seto, T. Kakuda, S. Takai, Y. Yamamoto & T. Mukai: Mol. Microbiol., 98, 712 (2015).
  34. 34) K. Nishiyama, Y. Seto, K. Yoshioka, T. Kakuda, S. Takai, Y. Yamamoto & T. Mukai: PLoS ONE, 9, e108827 (2014).


本文はトップページからログインをして頂くと表示されます。