解説

食品成分による脳老化改善・認知症予防の可能性

Vol.54 No.12 Page. 892 - 900 (published date : 2016年11月20日)
久恒 辰博1
  1. 東京大学大学院新領域創成科学研究科
vol54_12

 

概要原稿

高齢者の健康寿命を延伸する高機能食品成分の開発に対する期待が一段と高まっている．先進諸国では高齢社会のさらなる進展により糖尿病や高血圧などの生活習慣病の増加に加え，認知症を罹患する高齢者が急増し大きな社会問題となっている．欧米諸国では，食事や食品成分を活用した認知症の予防や進行防止に関する研究が幅広く展開され，多価不飽和脂肪酸（DHAなど）やビタミン類など，複数の高機能食品成分を取り入れた認知症患者に対する栄養療法が始まった．また，認知症予防に適した食事習慣を知るために高齢者を対象とした大規模な疫学研究が実施され，日常的な食生活の改善で認知症発症リスクを低減する食生活習慣の提案が行われている．筆者らは，わが国の高齢者に特有の食生活習慣を考慮に入れて，食品成分による脳老化改善・認知症予防の可能性を探る研究を進めている．食志向の変化により年とともに肉類食品の摂取量が減る傾向にあるため，肉類食品に広くかつ多く含まれ抗酸化・抗炎症作用を有する食品成分であるイミダゾールジペプチドに着目し研究を実施した．筆者らが行った研究から，高齢者において摂取量が減少するイミダゾールジペプチドを顆粒状の食品を介して補うことにより，加齢により低下する記憶機能を改善できることがわかった．モデルマウスを用いた研究から，イミダゾールジペプチドは，認知症予防に対しても効果を有することが期待された．本稿では，高機能性食品成分を用いた認知症予防の可能性について，現状およびその展望を紹介する．

リファレンス

  1. 1) 荒井綜一監修：“機能性食品の研究”，学会出版センター，1995.
  2. 2) R. C. Petersen, G. E. Smith, S. C. Waring, R. J. Ivnik, E. G. Tangalos & E. Kokmen: Arch. Neurol., 56, 303 (1999).
  3. 3) R. O. Roberts, D. S. Knopman, M. M. Mielke, R. H. Cha, V. S. Pankratz, T. J. H. Christianson, Y. E. Geda, B. F. Boeve, R. J. Ivnik, E. G. Tangalos et al.: Neurology, 82, 317 (2014).
  4. 4) M. Yoshida, S. Fukuda, Y. Tozuka, Y. Miyamoto & T. Hisatsune: J. Neurobiol., 60, 166 (2004).
  5. 5) Y. Tozuka, S. Fukuda, T. Namba, T. Seki & T. Hisatsune: Neuron, 47, 803 (2005).
  6. 6) F. Yang, G. P. Lim, A. N. Begum, O. J. Ubeda, M. R. Simmons, S. S. Ambegaokar, P. P. Chen, R. Kayed, C. G. Glabe, S. A. Frautschy et al.: J. Biol. Chem., 280, 5892 (2005).
  7. 7) M. Sano, C. Ernesto, R. G. Thomas, M. R. Klauber, K. Schafer, M. Grundman, P. Woodbury, J. Growdon, C. W. Cotman, E. Pfeiffer et al.: N. Engl. J. Med., 336, 1216 (1997).
  8. 8) R. C. Petersen, R. G. Thomas, M. Grundman, D. Bennett, R. Doody, S. Ferris, D. Galasko, S. Jin, J. Kaye, A. Levey et al.: Alzheimer’s disease cooperative study group: N. Engl. J. Med., 352, 2379 (2005).
  9. 9) E. J. Schaefer, V. Bongard, A. S. Beiser, S. Lamon-Fava, S. J. Robins, R. Au, K. L. Tucker, D. J. Kyle, P. W. F. Wilson & P. A. Wolf: Arch. Neurol., 63, 1545 (2006).
  10. 10) J. F. Quinn, R. Raman, R. G. Thomas, K. Yurko-Mauro, E. B. Nelson, C. Van Dyck, J. E. Galvin, J. Emond, C. R. Jack Jr., M. Weiner et al.: JAMA, 304, 1903 (2010).
  11. 11) S. T. Henderson, J. L. Vogel, L. J. Barr, F. Garvin, J. J. Jones & L. C. Costantini: Nutr. Metab. (Lond.), 6, 31 (2009).
  12. 12) P. Scheltens, P. J. Kamphuis, F. R. Verhey, M. G. Olde Rikkert, R. J. Wurtman, D. Wilkinson, J. W. Twisk & A. Kurz: Alzheimers Dement., 6, 1 (2010).
  13. 13) P. Thaipisuttikul & J. E. Galvin: Clin. Pract., 9, 199 (2012).
  14. 14) N. Scarmeas, Y. Ster, M. X. Tang, R. Mayeux & J. A. Luchsinger: Ann. Neurol., 59, 912 (2006).
  15. 15) P. J. Smith, J. A. Blumenthal, M. A. Babyak, L. Craighead, K. A. Welsh-Bohmer, J. N. Browndyke, T. A. Strauman & A. Sherwood: Hypertension, 55, 1331 (2010).
  16. 16) M. C. Morris, C. C. Tangney, Y. Wang, F. M. Sacks, D. A. Bennett & N. T. Aggarwal: Alzheimer’s Dement., 11, 1007 (2015).
  17. 17) M. C. Morris, C. C. Tangney, Y. Wang, F. M. Sacks, L. L. Barnes, D. A. Bennett & N. T. Aggarwal: Alzheimer’s Dement., 11, 1015 (2015).
  18. 18) M. Ozawa, T. Ninomiya, T. Ohara, Y. Doi, K. Uchida, T. Shirota, K. Yonemoto, T. Kitazono & Y. Kiyohara: Am. J. Clin. Nutr., 97, 1076 (2013).
  19. 19) B. Herculano, M. Tamura, A. Ohba, M. Shimatani, N. Kutsuna & T. Hisatsune: J. Alzheimer’s Dis., 33, 983 (2013).
  20. 20) J. Rokicki, L. Li, E. Imabayashi, J. Kaneko, T. Hisatsune & H. Matsuda: Frontiers in Aging Neuroscience, 7, 219 (2015).
  21. 21) T. Hisatsune, J. Kaneko, H. Kurashige, Y. Cao, H. Satsu, M. Totsuka, Y. Katakura, E. Imabayashi & H. Matsuda: J. Alzheimer’s Dis., 50, 149 (2016).
  22. 22) Y. Itou, R. Nochi, H. Kuribayashi, Y. Saito & T. Hisatsune: Hippocampus, 21, 446 (2011).
  23. 23) K. Aizawa, N. Ageyama, C. Yokoyama, K. Terao & T. Hisatsune: Exp. Anim., 58, 403 (2009).
  24. 24) K. Aizawa, N. Ageyama, K. Terao & T. Hisatsune: Neurobiol. Aging, 32, 140 (2011).
  25. 25) D. Koketsu, Y. Furuichi, M. Maeda, N. Matsuoka, Y. Miyamoto & T. Hisatsune: Exp. Neurol., 199, 92 (2006).
  26. 26) Y. Sato, Y. Chin, T. Kato, Y. Tanaka, Y. Tozuka, M. Mase, N. Ageyama, F. Ono, K. Terao, Y. Yoshikawa et al.: Neurosci. Res., 65, 71 (2009).
  27. 27) Y. Chin, Y. Sato, M. Mase, T. Kato, B. Herculano, M. Sekino, H. Ohsaki, N. Ageyama, F. Ono, K. Terao et al.: Neurosci. Res., 66, 406 (2010).
  28. 28) R. Nochi, T. Kato, J. Kaneko, Y. Itou, H. Kuribayashi, S. Fukuda, Y. Terazono, A. Matani, S. Kanatani, K. Nakajima et al.: Eur. J. Neurosci., 36, 2273 (2011).
  29. 29) R. Nochi, J. Kaneko, N. Okada, Y. Terazono, A. Matani & T. Hisatsune: J. Neurosci. Res., 91, 1429 (2013).
  30. 30) Y. Chin, M. Kishi, M. Sekino, F. Nakajo, Y. Abe, Y. Terazono, H. Ohsaki, F. Kato, S. Koizumi, C. Gachet et al.: J. Neuroinflammation, 10, 95 (2013).
  31. 31) Y. Tanaka, Y. Tozuka, T. Takata, N. Shimazu, N. Matsumura, A. Ohta & T. Hisatsune: Cereb. Cortex, 19, 2181 (2009).
  32. 32) K. H. Ashe & K. R. Zahs: Neuron, 66, 631 (2010).
  33. 33) Y. Huang & L. Mucke: Cell, 148, 1204 (2012).
  34. 34) S. J. Webster, A. D. Bachstetter, P. T. Nelson, F. A. Schmitt & L. J. Van Eldik: Front. Genet., 5, 88 (2014).
  35. 35) J. L. Jankowsky, H. H. Slunt, T. Ratovitski, N. A. Jenkins, N. G. Copeland & D. R. Borchelt: Biomol. Eng., 17, 157 (2001).
  36. 36) J. H. Park, G. A. Widi, D. A. Gimbel, N. Y. Harel, D. H. Lee & S. M. Strittmatter: J. Neurosci., 26, 13279 (2006).
  37. 37) P. E. Cramer, J. R. Cirrito, D. W. Wesson, C. Y. Lee, J. C. Karlo, A. E. Zinn, B. T. Casali, J. L. Restivo, W. D. Goebel, M. J. James et al.: Science, 335, 1503 (2012).
  38. 38) D. Cao, H. Lu, T. L. Lewis & L. Li: J. Biol. Chem., 282, 36275 (2007).
  39. 39) A. Volianskis, R. Kostner, M. Molgaard, S. Hass & M. S. Jensen: Neurobiol. Aging, 31, 1173 (2010).
  40. 40) G. J. Biessels, S. Staekenborg, E. Brunner, C. Brayne & P. Scheltens: Lancet Neurol., 5, 64 (2006).


本文はトップページからログインをして頂くと表示されます。