全文PDF :
英文要旨および目次PDF :

巻頭言

ジェンダーと農芸化学会  /  藤原 葉子

Page. 787 - 787 (published date : 2017年11月20日)

冒頭文

リファレンス

今年のイグ・ノーベル賞も11年連続で日本人が受賞し，昆虫の雌雄逆転の発見という生物学的な性差を改めて問うものであった．性差は古くからすでに研究されているようではあるが，栄養化学分野においては，個々の栄養素や食品成分の生体内代謝の性差による違いについても，未知の部分がかなり多く残されているように思う．

 

今日の話題

糖鎖アレイは何に使えるのか  /  中北 愼一

Page. 788 - 791 (published date : 2017年11月20日)

概要原稿

リファレンス

近年，各所で開発された糖鎖アレイを使うことによって何を知ることができるのだろうか．また，糖鎖アレイをどのように利用すれば有益な情報を得ることができるのかについて，わかってきたことをまとめた．

1. 1) J. Etulain & M. Schattner: Glycobiology, 24, 1252 (2014).
2. 2) D. Compagno, F. M. Jaworski, L. Gentilini, G. Contrufo, I. González Pérez, M. T. Elola, N. Pregi, G. A. Rabinovich & D. J. Laderach: Curr. Mol. Med., 14, 630 (2014).
3. 3) J. Gu, T. Isaji, Q. Xu, Y. Kariya, W. Gu, T. Fukuda & Y. Du: Glycoconj. J., 29, 599 (2012).
4. 4) J. Ma & D. M. Underhill: Glycobiology, 23, 1047 (2013).
5. 5) E. Ficko-Blean & A. B. Boraston: Curr. Opin. Struct. Biol., 22, 570 (2012).
6. 6) J. E. Stencel-Baerenwald, K. Reiss, D. M. Reiter, T. Stehle & T. S. Dermody: Nat. Rev. Microbiol., 12, 739 (2014).
7. 7) K. Viswanathan, A. Chandrasekaran, A. Srinivasan, R. Raman, V. Sasisekharan & R. Sasisekharan: Glycoconj. J., 27, 561 (2010).
8. 8) Y. Kajihara, N. Yamamoto, T. Miyazaki & H. Sato: Curr. Med. Chem., 12, 527 (2005).
9. 9) A. K. Adak, C. C. Yu, C. F. Liang & C. C. Lin: Curr. Opin. Chem. Biol., 17, 1030 (2013).
10. 10) C. H. Wu & C. C. Wang: Org. Biomol. Chem., 12, 5558 (2014).
11. 11) H. Abe, K. Tomimoto, Y. Fujita, T. Iwaki, Y. Chiba, K. I. Nakayama & Y. Nakajima: Glycobiology, 11, 1248 (2016).
12. 12) H. Ito, Y. Chiba, A. Kameyama, T. Sato & H. Narimatsu: Methods Enzymol., 478, 127 (2010).
13. 13) M. Gotoh, T. Sato, T. Akashima, H. Iwasaki, A. Kameyama, H. Mochizuki, T. Yada, N. Inaba, Y. Zhang, N. Kikuchi et al.: J. Biol. Chem., 277, 38189 (2002).
14. 14) M. Maeda, M. Tani, T. Yoshiie, C. J. Vavricka & Y. Kimura: Carbohydr. Res., 435, 50 (2016).
15. 15) M. Maeda, T. Tanaka, M. Kimura & Y. Kimura: Biosci. Biotechnol. Biochem., 78, 276 (2014).
16. 16) N. Jia, W. S. Barclay, K. Roberts, H. L. Yen, R. W. Chan, A. K. Lam, G. Air, J. S. Peiris, A. Dell, J. M. Nicholls et al.: J. Biol. Chem., 289, 28489 (2014).
17. 17) J. Hirabayashi, M. Yamada, A. Kuno & H. Tateno: Chem. Soc. Rev., 42, 4443 (2013).
18. 18) A. K. Sauer, C. H. Liang, J. Stech, B. Peeters, P. Quéré, C. Schwegmann-Wessels, C. Y. Wu, C. H. Wong & G. Herrler: PLOS ONE, 21, e89529 (2014).
19. 19) S. Gulati, Y. Lasanajak, D. F. Smith, R. D. Cummings & G. M. Air: Cancer Biomark., 14, 43 (2014).
20. 20) J. Stevens, O. Blixt, L. M. Chen, R. O. Donis, J. C. Paulson & I. A. Wilson: J. Mol. Biol., 381, 1382 (2008).
21. 21) R. P. de Vries, X. Zhu, R. McBride, A. Rigter, A. Hanson, G. Zhong, M. Hatta, R. Xu, W. Yu, Y. Kawaoka et al.: J. Virol., 88, 768 (2014).
22. 22) http://www.functionalglycomics.org/glycomics/publicdata/primaryscreen.jsp
23. 23) http://www.functionalglycomics.org/glycomics/publicdata/selectedScreens.jsp
24. 24) H. Tateno, A. Mori, N. Uchiyama, R. Yabe, J. Iwaki, T. Shikanai, T. Angata, H. Narimatsu & J. Hirabayashi: Glycobiology, 18, 789 (2008).
25. 25) S. Nakakita & J. Hirabayashi: Methods Mol. Biol., 1368, 225 (2016).
26. 26) H. Tateno: Methods Mol. Biol., 1200, 353 (2014).
27. 27) S. Yamashita et al.: FEBS Lett., 279, 3937 (2012).
28. 28) T. Imamura, M. Okamoto, S. Nakakita, A. Suzuki, M. Saito, R. Tamaki, S. Lupisan, C. N. Roy, H. Hiramatsu, K. E. Sugawara et al.: J. Virol., 88, 2374 (2014).
29. 29) M. Kubota, K. Takeuchi, S. Watanabe, S. Ohno, R. Matsuoka, D. Kohda, S. I. Nakakita, H. Hiramatsu, Y. Suzuki, T. Nakayama et al.: Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 113, 11579 (2016).

野菜類の微小害虫を対象とした新たな誘引・忌避技術の開発  /  大西 純, 安部 洋

Page. 792 - 794 (published date : 2017年11月20日)

概要原稿

リファレンス

農作物の生産現場では植物ウイルスなどの病害や害虫などが猛威を振るっている．近年，殺虫するのではなく，害虫の忌避や誘引といった行動をコントロールすることにより農産物から害虫類を遠ざけ，被害を軽減するような技術開発の取り組みが進められている．

1. 1) T. Kashima, Y. Fukumori, T. Kitamura, M. Takeda, K. Yoshida & Y. Arimoto: Crop Prot., 75, 144 (2015).
2. 2) T. Kashima, K. Kanmiya, K. Yoshida & Y. Arimoto: J. Appl. Entomol., 140, 11 (2016).
3. 3) H. Abe, Y. Tomitaka, T. Shimoda, S. Seo, T. Sakurai, S. Kugimiya, S. Tsuda & M. Kobayashi: Plant Cell Physiol., 53, 204 (2012).
4. 4) H. Abe, T. Shimoda, J. Ohnishi, S. Kugimiya, M. Narusaka, S. Seo, S. Tsuda & M. Kobayashi: BMC Plant Biol., 9, 97 (2009).

天然テトラミン酸誘導体の全合成  /  矢島 新, 勝田 亮, 額田 恭郎

Page. 795 - 797 (published date : 2017年11月20日)

概要原稿

リファレンス

テトラミン酸骨格を有する生物活性天然有機化合物であるJBIR-22, epicoccarine A, virgineoneおよびepicoccamideの合成研究の最近の動向について紹介した.

1. 1) A. R. Healy, M. Izumikawa, A. M. Z. Slawin, K. Shin-ya & N. J. Westwood: Angew. Chem. Int. Ed., 54, 4046 (2015).
2. 2) A. R. Healy, F. Vinale, M. Lorito & N. J. Westwood: Org. Lett., 17, 692 (2015).
3. 3) Y. Ujihara, K. Nakayama, T. Sengoku, M. Takahashi & H. Yoda: Org. Lett., 14, 5142 (2012).
4. 4) T. Sengoku, J. Wierzejska, M. Takahashi & H. Yoda: Synlett, 2944 (2010).
5. 5) A. Yajima, C. Ida, K. Taniguchi, S. Murata, R. Katsuta & T. Nukada: Tetrahedron Lett., 54, 2497 (2013).
6. 6) A. Yajima, A. Kawajiri, A. Mori, R. Katsuta & T. Nukada: Tetrahedron Lett., 55, 4350 (2014).

多価不飽和脂肪酸によるリポタンパク質の質的制御を介した生理作用  /  松尾 道憲

Page. 798 - 799 (published date : 2017年11月20日)

概要原稿

リファレンス

リポタンパク質にリン脂質脂肪酸鎖として取り込まれた多価不飽和脂肪酸は，リポタンパク質の“質”を変化させることで，炎症を抑制し神経突起伸長を促進する．多価不飽和脂肪酸の生理作用は，リポタンパク質の質的制御を介した効果も考慮に入れる必要がある.

1. 1) M. Matsuo: Biosci. Biotechnol. Biochem., 74, 899 (2010).
2. 2) A. V. Khera, M. Cuchel, M. de la Llera-Moya, A. Rodrigues, M. F. Burke, K. Jafri, B. C. French, J. A. Phillips, M. L. Mucksavage, R. L. Wilensky et al.: N. Engl. J. Med., 364, 127 (2011).
3. 3) X. Zhu & J. S. Parks: Annu. Rev. Nutr., 32, 161 (2012).
4. 4) M. Matsuo, R. B. Campenot, D. E. Vance, K. Ueda & J. E. Vance: Biochim. Biophys. Acta, 1811, 31 (2011).
5. 5) M. Nakato, M. Matsuo, N. Kono, M. Arita, H. Arai, J. Ogawa, N. Kioka & K. Ueda: J. Lipid Res., 56, 1880 (2015).

低分子リガンドによる選択的タンパク質分解誘導作用  /  上原 泰介, 大和 隆志

Page. 800 - 802 (published date : 2017年11月20日)

概要原稿

リファレンス

近年，サリドマイドとその類縁体がユビキチンリガーゼを介した選択的なタンパク質分解を誘導することが報告された．さらに，サリドマイドと類似のメカニズムをもつ新たな化合物が発見されている．本稿において，それら低分子リガンドによる選択的タンパク質分解誘導と，その創薬研究における応用について概説する．

1. 1) T. Ito, H. Ando, T. Suzuki, T. Ogura, K. Hotta, Y. Imamura, Y. Yamaguchi & H. Handa: Science, 327, 1345 (2010).
2. 2) J. Krönke, N. D. Udeshi, A. Narla, P. Grauman, S. N. Hurst, M. McConkey, T. Svinkina, D. Heckl, E. Comer, X. Li et al.: Science, 343, 301 (2014).
3. 3) G. Lu, R. E. Middleton, H. Sun, M. Naniong, C. J. Ott, C. S. Mitsiades, K. Wong, J. E. Bradner & W. G. Kaelin, Jr.: Science, 343, 305 (2014).
4. 4) T. Owa, H. Yoshino, T. Okauchi, K. Yoshimatsu, Y. Ozawa, N. H. Sugi, T. Nagasu, N. Koyanagi, & K. Kitoh: J. Med. Chem., 42, 3789 (1999).
5. 5) Y. Funahashi, N. H. Sugi, T. Semba, Y. Yamamoto, S. Hamaoka, N. T. Tsukahara, Y. Ozawa, A. Tsuruoka, K. Nara, K. Takahashi, et al.: Cancer Res., 62, 6116 (2002).
6. 6) T. Uehara, Y. Minoshima, K. Sagane, N. Sugi, K. Mitsuhashi, N. Yamamoto, H. Kamiyama, K. Takahashi, Y. Kotake, M. Uesugi et al.: Nat. Chem. Biol., 13, 675 (2017).
7. 7) T. Han, M. Goralski, N. Gaskill, E. Capota, J. Kim, T. C. Ting, Y. Xie, N. S. Williams & D. Nijhawan: Science, 356, 397 (2017).
8. 8) G. E. Winter, D. L. Buckley, J. Paulk, J. M. Roberts, A. Souza, S. Dhe-Paganon & J. E. Bradner: Science, 348, 1376 (2015).
9. 9) X. Tan, L. I. Calderon-Villalobos, M. Sharon, C. Zheng, C. V. Robinson, M. Estelle & N. Zheng: Nature, 446, 640 (2007).
10. 10) B. Thines, L. Katsir, M. Melotto, Y. Niu, A. Mandaokar, G. Liu, K. Nomura, S. Yang He, G. A. Howe & J. Browse: Nature, 448, 661 (2007).
11. 11) A. Chini, S. Fonseca, G. Fernández, B. Adie, J. M. Chico, O. Lorenzo, G. Garcìa-Casado, I. López-Vidriero, F. M. Lozano, M. R. Ponce et al.: Nature, 448, 666 (2007).

解説

ショウジョウバエを用いた体温調節行動の解析  /  水藤 拓人, 長尾 耕治郎, 梅田 眞郷

Page. 803 - 809 (published date : 2017年11月20日)

概要原稿

リファレンス

体温はさまざまな生命現象に影響を与えるため，生物は自律性および行動性の体温調節によって生体の恒常性を維持している．しかしながら，生物がどのように至適な体温を決定しているのかについて明確な答えは出ていない．本稿ではショウジョウバエをモデルとした体温調節行動解析から明らかとなった温度受容体の機能やエネルギー代謝と体温調節との関連について紹介したい．また，われわれが見いだした共生細菌と体温調節機構との関連について，近年明らかにされつつあるショウジョウバエにおける共生細菌の機能と役割における知見なども併せて紹介したい．

1. 1) E. Bier: Nat. Rev. Genet., 6, 9 (2005).
2. 2) A. H. Brand & N. Perrimon: Development, 118, 401 (1993).
3. 3) O. Sayeed & S. Benzer: Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 93, 6079 (1996).
4. 4) K. Venkatachalam & C. Montell: Annu. Rev. Biochem., 76, 387 (2007).
5. 5) M. Rosenzweig, K. M. Brennan, T. D. Tayler, P. O. Phelps, A. Patapoutian & P. A. Garrity: Genes Dev., 19, 419 (2005).
6. 6) F. N. Hamada, M. Rosenzweig, K. Kang, S. R. Pulver, A. Ghezzi, T. J. Jegla & P. A. Garrity: Nature, 454, 217 (2008).
7. 7) V. Viswanath, G. M. Story, A. M. Peier, M. J. Petrus, V. M. Lee, S. W. Hwang, A. Patapoutian & T. Jegla: Nature, 423, 822 (2003).
8. 8) M. Rosenzweig, K. Kang & P. A. Garrity: Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 105, 14668 (2008).
9. 9) W. D. Tracey Jr., R. I. Wilson, G. Laurent & S. Benzer: Cell, 113, 261 (2003).
10. 10) Y. Lee, Y. Lee, J. Lee, S. Bang, S. Hyun, J. Kang, S. T. Hong, E. Bae, B. K. Kaang & J. Kim: Nat. Genet., 37, 305 (2005).
11. 11) M. Gallio, T. A. Ofstad, L. J. Macpherson, J. W. Wang & C. S. Zuker: Cell, 144, 614 (2011).
12. 12) L. Ni, P. Bronk, E. C. Chang, A. M. Lowell, J. O. Flam, V. C. Panzano, D. L. Theobald, L. C. Griffith & P. A. Garrity: Nature, 500, 580 (2013).
13. 13) C. Chen, E. Buhl, M. Xu, V. Croset, J. S. Rees, K. S. Lilley, R. Benton, J. J. Hodge & R. Stanewsky: Nature, 527, 516 (2015).
14. 14) K. Takeuchi, Y. Nakano, U. Kato, M. Kaneda, M. Aizu, W. Awano, S. Yonemura, S. Kiyonaka, Y. Mori, D. Yamamoto et al.: Science, 323, 1740 (2009).
15. 15) R. E. Ley, D. A. Peterson & J. I. Gordon: Cell, 124, 837 (2006).
16. 16) M. McFall-Ngai, M. G. Hadfield, T. C. Bosch, H. V. Carey, T. Domazet-Loso, A. E. Douglas, N. Dubilier, G. Eberl, T. Fukami, S. F. Gilbert et al.: Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 110, 3229 (2013).
17. 17) 木村郁夫：化学と生物，53, 202 (2015).
18. 18) C. N. Wong, P. Ng & A. E. Douglas: Environ. Microbiol., 13, 1889 (2011).
19. 19) J. A. Chandler, J. M. Lang, S. Bhatnagar, J. A. Eisen & A. Kopp: PLoS Genet., 7, e1002272 (2011).
20. 20) A. C. Wong, J. M. Chaston & A. E. Douglas: ISME J., 7, 1922 (2013).
21. 21) L. Guo, J. Karpac, S. L. Tran & H. Jasper: Cell, 156, 109 (2014).
22. 22) K. A. Lee, S. H. Kim, E. K. Kim, E. M. Ha, H. You, B. Kim, M. J. Kim, Y. Kwon, J. H. Ryu & W. J. Lee: Cell, 153, 797 (2013).
23. 23) T. Brummel, A. Ching, L. Seroude, A. F. Simon & S. Benzer: Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 101, 12974 (2004).
24. 24) G. Sharon, D. Segal, J. M. Ringo, A. Hefetz, I. Zilber-Rosenberg & E. Rosenberg: Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 107, 20051 (2010).
25. 25) S. C. Shin, S. H. Kim, H. You, B. Kim, A. C. Kim, K. A. Lee, J. H. Yoon, J. H. Ryu & W. J. Lee: Science, 334, 670 (2011).
26. 26) E. V. Ridley, A. C. Wong, S. Westmiller & A. E. Douglas: PLOS One, 7, e36765 (2012).
27. 27) J. M. Chaston, P. D. Newell & A. E. Douglas: MBio, 5, 14 (2014).
28. 28) P. D. Newell & A. E. Douglas: Appl. Environ. Microbiol., 80, 788 (2014).
29. 29) I. M. Chiu, B. A. Heesters, N. Ghasemlou, C. A. Von Hehn, F. Zhao, J. Tran, B. Wainger, A. Strominger, S. Muralidharan, A. R. Horswill et al.: Nature, 501, 52 (2013).
30. 30) W. W. Liu, O. Mazor & R. I. Wilson: Nature, 519, 353 (2015).
31. 31) D. D. Frank, G. C. Jouandet, P. J. Kearney, L. J. Macpherson & M. Gallio: Nature, 519, 358 (2015).
32. 32) J. Lederberg: Science, 288, 287 (2000).

シロイヌナズナ種内系統間におけるエピゲノム多様性  /  川勝 泰二

Page. 810 - 816 (published date : 2017年11月20日)

概要原稿

リファレンス

エピゲノムとは生物がもつDNAメチル化やヒストン修飾などの全情報であり，全塩基配列情報であるゲノムと同様に細胞分裂を経ても遺伝しうる．エピゲノムの変化はゲノムへのアクセシビリティや機能，クロマチン構造を変化させる．したがってエピゲノムの変化は塩基配列を変化させることなくエピジェネティックに遺伝子発現や表現型の違いを生み出すことができる．近年ゲノム多様性は積極的に作物育種に取り込まれている一方で，エピゲノム多様性に関する知見は限られており，作物育種への利用にはほど遠い．本稿ではモデル植物であるシロイヌナズナにおけるエピゲノム多様性とその生物学的意義に関する研究について紹介する．

1. 1) Z. K. O'Brown & E. L. Greer: Adv. Exp. Med. Biol., 945, 213 (2016).
2. 2) R. Lister, M. Pelizzola, R. H. Dowen, R. D. Hawkins, G. Hon, J. Tonti-Filippini, J. R. Nery, L. Lee, Z. Ye, Q. M. Ngo et al.: Nature, 462, 315 (2009).
3. 3) R. Lister, E. A. Mukamel, J. R. Nery, M. Urich, C. A. Puddifoot, N. D. Johnson, J. Lucero, Y. Huang, A. J. Dwork, M. D. Schultz et al.: Science, 341, 1237905 (2013).
4. 4) M. Pelizzola & J. R. Ecker: FEBS Lett., 585, 1994 (2011).
5. 5) M. W. Kankel, D. E. Ramsey, T. L. Stokes, S. K. Flowers, J. R. Haag, J. A. Jeddeloh, N. C. Riddle, M. L. Verbsky & E. J. Richards: Genetics, 163, 1109 (2003).
6. 6) L. Bartee, F. Malagnac & J. Bender: Genes Dev., 15, 1753 (2001).
7. 7) A. M. Lindroth, X. Cao, J. P. Jackson, D. Zilberman, C. M. McCallum, S. Henikoff & S. E. Jacobsen: Science, 292, 2077 (2001).
8. 8) H. Stroud, T. Do, J. Du, X. Zhong, S. Feng, L. Johnson, D. J. Patel & S. E. Jacobsen: Nat. Struct. Mol. Biol., 21, 64 (2014).
9. 9) A. Zemach, M. Y. Kim, P. H. Hsieh, D. Coleman-Derr, L. Eshed-Williams, K. Thao, S. L. Harmer & D. Zilberman: Cell, 153, 193 (2013).
10. 10) J. A. Law, J. Du, C. J. Hale, S. Feng, K. Krajewski, A. M. Palanca, B. D. Strahl, D. J. Patel & S. E. Jacobsen: Nature, 498, 385 (2013).
11. 11) L. M. Johnson, J. Du, C. J. Hale, S. Bischof, S. Feng, R. K. Chodavarapu, X. Zhong, G. Marson, M. Pellegrini, D. J. Segal et al.: Nature, 507, 124 (2014).
12. 12) J. Zhai, S. Bischof, H. Wang, S. Feng, T. F. Lee, C. Teng, X. Chen, S. Y. Park, L. Liu, J. Gallego-Bartolome et al.: Cell, 163, 445 (2015).
13. 13) T. Blevins, R. Podicheti, V. Mishra, M. Marasco, J. Wang, D. Rusch, H. Tang & C. S. Pikaard: eLife, 4, e09591 (2015).
14. 14) J. A. Law & S. E. Jacobsen: Nat. Rev. Genet., 11, 204 (2010).
15. 15) D. Cuerda-Gil & R. K. Slotkin: Nat. Plants, 2, 16163 (2016).
16. 16) A. Pecinka, A. Abdelsamad & G. T. Vu: Trends Plant Sci., 18, 625 (2013).
17. 17) R. J. Schmitz & J. R. Ecker: Trends Plant Sci., 17, 149 (2012).
18. 18) T. Kawakatsu, S. S. Huang, F. Jupe, E. Sasaki, R. J. Schmitz, M. A. Urich, R. Castanon, J. R. Nery, C. Barragan, Y. He et al.: Cell, 166, 492 (2016).
19. 19) 1001 Genomes Consortium: Cell, 166, 481 (2016).
20. 20) R. K. Tran, J. G. Henikoff, D. Zilberman, R. F. Ditt, S. E. Jacobsen & S. Henikoff: Curr. Biol., 15, 154 (2005).
21. 21) X. Zhang, J. Yazaki, A. Sundaresan, S. Cokus, S. W. Chan, H. Chen, I. R. Henderson, P. Shinn, M. Pellegrini, S. E. Jacobsen et al.: Cell, 126, 1189 (2006).
22. 22) D. Zilberman, M. Gehring, R. K. Tran, T. Ballinger & S. Henikoff: Nat. Genet., 39, 61 (2007).
23. 23) D. Coleman-Derr & D. Zilberman: PLOS Genet., 8, e1002988 (2012).
24. 24) A. J. Bewick, L. Ji, C. E. Niederhuth, E. M. Willing, B. T. Hofmeister, X. Shi, L. Wang, Z. Lu, N. A. Rohr, B. Hartwig et al.: Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 113, 9111 (2016).
25. 25) T. Kawakatsu, T. Stuart, M. Valdes, N. Breakfield, R. J. Schmitz, J. R. Nery, M. A. Urich, X. Han, R. Lister, P. N. Benfey et al.: Nat. Plants, 2, 16058 (2016).
26. 26) R. J. Schmitz, M. D. Schultz, M. A. Urich, J. R. Nery, M. Pelizzola, O. Libiger, A. Alix, R. B. McCosh, H. Chen, N. J. Schork et al.: Nature, 495, 193 (2013).
27. 27) B. Luff, L. Pawlowski & J. Bender: Mol. Cell, 3, 505 (1999).
28. 28) M. J. Dubin, P. Zhang, D. Meng, M. S. Remigereau, E. J. Osborne, F. Paolo Casale, P. Drewe, A. Kahles, G. Jean, B. Vilhjalmsson et al.: eLife, 4, e05255 (2015).
29. 29) H. Stroud, M. V. Greenberg, S. Feng, Y. V. Bernatavichute & S. E. Jacobsen: Cell, 152, 352 (2013).

農作物・食品の品種判別検査技術の開発  /  門田 有希

Page. 817 - 824 (published date : 2017年11月20日)

概要原稿

リファレンス

農作物の品種判別は食の安心・安全にかかわる重要な検査である．近年食品偽装問題が頻繁にメディアなどで取り上げられ，消費者の食品安全に対する関心は急速に高まっている．また日本で育成された農作物品種が海外へ無断で持ち出されるという不法流出や品種の盗用，偽装表示も報告されている．このような偽装表示や育成者権侵害を取り締まるため，農作物品種を適正に判別できる技術の開発が求められている．本稿では，これまでに報告されている権利侵害の被害状況や実際に開発されてきたDNA分析による品種判別技術，また最後には次世代シーケンサーという近年急速に普及している技術を活用した新しい手法の開発事例について解説する．

1. 1) M. Shoda, N. Urasaki, S. Sakiyama, S. Terakami, F. Hosaka, N. Shigeta, C. Nishitani & T. Yamamoto: Breed. Sci., 62, 352 (2012).
2. 2) 松元　哲：施設と園芸，126, 59 (2004).
3. 3) 國久美由紀，松元　哲，吹野伸子：野菜茶業研究所報告，4, 71 (2005).
4. 4) 紙谷元一，竹内　徹，楠目俊三：育種学研究，6, 29 (2004).
5. 5) J. G. K. Williams, A. R. Kubelik, K. J. Livak, J. A. Rafalski & S. V. Tingey: Nucleic Acids Res., 18, 6531 (1990).
6. 6) R. S. Reiter, J. G. Williams, K. A. Feldmann, J. A. Rafalski, S. V. Tingey & P. A. Scolnik: Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 89, 1477 (1992).
7. 7) C. Chang, J. L. Bowman, A. W. DeJohn, E. S. Lander & E. M. Meyerowitz: Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 85, 6856 (1988).
8. 8) W. Powell, M. Morgante, C. Andre, M. Hanafey, J. Vogel, S. Tingey & A. Rafalski: Mol. Breed., 2, 225 (1996).
9. 9) D. Tautz: Nucleic Acids Res., 17, 6463 (1989).
10. 10) C. J. Bell & J. R. Ecker: Genomics, 19, 137 (1994).
11. 11) 中川　藍，山下裕樹，田原　誠，大山由美：DNA多型，17, 85 (2009).
12. 12) M. Kunihisa, S. Matsumoto & N. Fukino: Euphytica, 134, 209 (2003).
13. 13) M. Kunihisa, N. Fukino & S. Matsumoto: Theor. Appl. Genet., 110, 1410 (2005).
14. 14) M. J. Aranzana, J. Garcia-Mas, J. Carbo & P. Arus: Plant Breed., 121, 87 (2002).
15. 15) M. J. Aranzana, A. Pineda, P. Cosson, E. Dirlewanger, J. Ascasibar, G. Cipriani, C. D. Ryder, R. Testolin, A. Abbott, G. J. King et al.: Theor. Appl. Genet., 106, 819 (2003).
16. 16) G. Cipriani, G. Lot, W. G. Huang, M. T. Marrazzo, E. Peterlunger & R. Testolin: Theor. Appl. Genet., 99, 65 (1999).
17. 17) E. Dirlewanger, P. Cosson, M. Tavaud, M. J. Aranzana, C. Poizat, A. Zanetto, P. Arus & F. Laigret: Theor. Appl. Genet., 105, 127 (2002).
18. 18) W. Howad, T. Yamamoto, E. Dirlewanger, R. Testolin, P. Cosson, G. Cipriani, A. J. Monforte, L. Georgi, A. G. Abbott & P. Arus: Genetics, 171, 1305 (2005).
19. 19) B. Sosinski, M. Gannavarapu, L. D. Hager, L. E. Beck, G. J. King, C. D. Ryder, S. Rajapakse, W. V. Baird, R. E. Ballard & A. G. Abbott: Theor. Appl. Genet., 101, 421 (2000).
20. 20) R. Testolin, T. Marrazzo, G. Cipriani, R. Quarta, I. Verde, M. T. Dettori, M. Pancaldi & S. Sansavini: Genome, 43, 512 (2000).
21. 21) T. Yamamoto, K. Mochida, T. Imai, Y. Z. Shi, I. Ogiwara & T. Hayashi: Mol. Ecol. Notes, 2, 298 (2002).
22. 22) T. Yamamoto, K. Mochida & T. Hayashi: J. Jpn. Soc. Hortic. Sci., 72, 116 (2003).
23. 23) T. Yamamoto, K. Mochida, T. Imai, T. Haji, H. Yaegaki, M. Yamaguchi, N. Matsuta, I. Ogiwara & T. Hayashi: Breed. Sci., 53, 35 (2003).
24. 24) L. Gianfranceschi, N. Seglias, R. Tarchini, M. Komjanc & C. Gessler: Theor. Appl. Genet., 96, 1069 (1998).
25. 25) P. Guilford, S. Prakash, J. M. Zhu, E. Rikkerink, S. Gardiner, H. Bassett & R. Forster: Theor. Appl. Genet., 94, 249 (1997).
26. 26) R. Liebhard, L. Gianfranceschi, B. Koller, C. D. Ryder, R. Tarchini, E. Van de Weg & C. Gessler: Mol. Breed., 10, 217 (2002).
27. 27) E. Silfverberg-Dilworth, C. L. Matasci, W. E. Van de Weg, M. P. W. Van Kaauwen, M. Walser, L. P. Kodde, V. Soglio, L. Gianfranceschi, C. E. Durel, F. Costa et al.: Tree Genet. Genomes, 2, 202 (2006).
28. 28) T. Yamamoto, T. Kimura, Y. Sawamura, T. Manabe, K. Kotobuki, T. Hayashi, Y. Ban & N. Matsuta: Euphytica, 124, 129 (2002).
29. 29) T. Yamamoto, T. Kimura, M. Shoda, Y. Ban, T. Hayashi & N. Matsuta: Mol. Ecol. Notes, 2, 14 (2002).
30. 30) H. K. Gerlach & R. Stösser: Proc. Third Int. Cherry Sym. Acta Hort., 468, 63 (1998).
31. 31) T. Shimada, T. Shiratori, H. Hayama, K. Nishimura, M. Yamaguchi & M. Yoshida: J. Jpn. Soc. Hortic. Sci., 68, 984 (1999).
32. 32) D. Struss, R. Ahmad & S. M. Southwick: J. Am. Soc. Hortic. Sci., 128, 904 (2003).
33. 33) E. Dirlewanger, P. Cosson, M. Tavaud, M. Aranzana, C. Poizat, A. Zanetto, P. Arús & F. Laigret: Theor. Appl. Genet., 105, 127 (2002).
34. 34) B. H. Pedersen: J. Hortic. Sci. Biotechnol., 81, 118 (2006).
35. 35) A. Wünsch & J. I. Hormaza: Heredity, 89, 56 (2002).
36. 36) A. K. Yildis, I. Amy & C. Selim: J. Biol. Sci., 5, 616 (2005).
37. 37) M. Boritzki, J. Plieske & D. Struss: Acta Hortic., 505 (2000).
38. 38) J. B. Clarke & K. R. Tobbut: Mol. Ecol. Notes, 3, 578 (2003).
39. 39) S. P. Vaughan & K. Russell: Mol. Ecol. Notes, 4, 429 (2004).
40. 40) M. Matsuyama, R. Motohashi, T. Akihama & M. Omura: Japan. J. Breed, 42, 155 (1992).
41. 41) K. Sugawara, T. Wakizuka, A. Oowada, T. Moriguchi & M. Omura: J. Am. Soc. Hortic. Sci., 127, 104 (2002).
42. 42) T. Shimada, H. Fujii, T. Endo, T. Ueda, A. Sugiyama, M. Nakano, M. Kita, T. Yoshioka, T. Shimizu, H. Nesumi et al.: Tree Genet. Genomes, 10, 1001 (2014).
43. 43) F. Ollitrault, J. Terol, J. A. Pina, L. Navarro, M. Talon & P. Ollitrault: Am. J. Bot., 97, e124 (2010).
44. 44) P. Ollitrault, J. Terol, A. Garcia-Lor, A. Bérard, A. Chauveau, Y. Froelicher, C. Belzile, R. Morillon, L. Navarro, D. Brunel et al.: BMC Genomics, 13, 13 (2012).
45. 45) H. Fujii, T. Shimada, K. Nonaka, M. Kita, T. Kuniga, T. Endo, Y. Ikoma & M. Omura: Tree Genet. Genomes, 9, 145 (2013).
46. 46) 二宮泰造，島田武彦，遠藤朋子，野中圭介，大村三男，藤井　浩：園学研，14, 127 (2015).
47. 47) Y. Monden, N. Fujii, K. Yamaguchi, K. Ikeo, Y. Nakazawa, T. Waki, K. Hirashima, Y. Uchimura & M. Tahara: Genome, 57, 245 (2014).
48. 48) Y. Monden, K. Yamaguchi & M. Tahara: Plant Biol., 1, 40 (2014).
49. 49) Y. Monden & M. Tahara: Hort. J., 84, 283 (2015).
50. 50) Y. Monden, A. Yamamoto, A. Shindo & M. Tahara: DNA Res., 21, 491 (2014).
51. 51) 田中　勝，岡田吉弘，高畑康浩，門田有希，田原　誠：DNA多型，24, 115 (2016).
52. 52) 西谷千佳子，山本俊哉，藤井　浩，岡田和馬，門田有希，田原　誠：DNA多型，24, 101 (2016).
53. 53) Y. Monden, K. Takasaki, S. Futo, K. Niwa, M. Kawase, H. Akitake & M. Tahara: J. Biotechnol., 185, 57 (2014).

セミナー室

観賞用花きにおけるバイオテクノロジーを利用した新しい育種技術  /  加星 光子, 佐々木 克友

Page. 825 - 832 (published date : 2017年11月20日)

概要原稿

リファレンス

花の形質改変を目的としたバイオテクノロジーについて，転写抑制因子を利用した新しい遺伝子組換え技術と，特定の遺伝子配列に人為的に変異を導入するゲノム編集技術の2タイプの育種技術について最新の研究を解説する．

1. 1) Y. Tanaka, F. Brugliera & S. Chandler: Int. J. Mol. Sci., 10, 5350 (2009).
2. 2) Y. Katsumoto, M. Fukuchi-Mizutani, Y. Fukui, F. Brugliera, T. A. Holton, M. Karan, N. Nakamura, K. Yonekura-Sakakibara, J. Togami, A. Pigeaire et al.: Plant Cell Physiol., 48, 1589 (2007).
3. 3) K. Sasaki, N. Mitsuda, K. Nashima, K. Kishimoto, Y. Katayose, H. Kanamori & A. Ohmiya: BMC genomics., 18, 683 (2017).
4. 4) ARAPORT (Araport11): https://www.araport.org/
5. 5) H. Ma: Genes Dev., 8, 745 (1994).
6. 6) D. E. Soltis, H. Ma, M. W. Frohlich, P. S. Soltis, V. A. Albert, D. G. Oppenheimer, N. S. Altman, C. dePamphilis & J. Leebens-Mack: Trends Plant Sci., 12, 358 (2007).
7. 7) R. C. Moore & M. D. Purugganan: Curr. Opin. Plant Biol., 8, 122 (2005).
8. 8) K. Hiratsu, K. Matsui, T. Koyama & M. Ohme-Takagi: Plant J., 34, 733 (2003).
9. 9) N. Mitsuda & M. Ohme-Takagi: Plant Cell Physiol., 50, 1232 (2009).
10. 10) N. Mitsuda, K. Matsui, M. Ikeda, M. Nakata, Y. Oshima, Y. Nagatoshi & M. Ohme-Takagi: Methods Mol. Biol., 754, 87 (2011).
11. 11) N. Mitsuda, Y. Umemura, M. Ikeda, M. Shikata, T. Koyama, K. Matsui, T. Narumi, R. Aida, K. Sasaki, T. Hiyama et al.: Plant Biotechnol., 25, 37 (2008).
12. 12) N. Mitsuda, Y. Takiguchi, M. Shikata, K. Sage-Ono, M. Ono, K. Sasaki, H. Yamaguchi, T. Narumi, Y. Tanaka, M. Sugiyama et al.: Plant Biotechnol., 28, 123 (2011).
13. 13) M. Shikata, T. Narumi, H. Yamaguchi, K. Sasaki, R. Aida, Y. Oshima, Y. Takiguchi, M. Ohme-Takagi, N. Mitsuda & N. Ohtsubo: Plant Biotechnol., 28, 189 (2011).
14. 14) M. Azuma, R. Morimoto, H. Hirose, Y. Morita, A. Hoshino, S. Iida, Y. Oshima, N. Mitsuda, M. Ohme-Takagi & K. Shiratake: Plant Biotechnol. J., 14, 354 (2016).
15. 15) T. Narumi, R. Aida, T. Koyama, H. Yamaguchi, K. Sasaki, M. Shikata, M. Nakayama, M. Ohme-Takagi & N. Ohtsubo: Plant Biotechnol., 28, 131 (2011).
16. 16) K. Sasaki, R. Aida, H. Yamaguchi, M. Shikata, T. Niki, T. Nishijima & N. Ohtsubo: Plant Biotechnol., 28, 181 (2011).
17. 17) K. Sasaki, H. Yamaguchi, I. Kasajima, T. Narumi & N. Ohtsubo: Plant Cell Physiol., 57, 1319 (2016).
18. 18) B. C. Crawford, U. Nath, R. Carpenter & E. S. Coen: Plant Physiol., 135, 244 (2004).
19. 19) 中尾綾香，高村武二郎，鳴海貴子：園芸学研究　別冊，14, 421 (2015).
20. 20) X. Ma, Q. Zhu, Y. Chen & Y.-G. Liu: Mol. Plant, 9, 961 (2016).
21. 21) S. Sawai, K. Ohyama, S. Yasumoto, H. Seki, T. Sakuma, T. Yamamoto, Y. Takebayashi, M. Kojima, H. Sakakibara, T. Aoki et al.: Plant Cell, 26, 3763 (2014).
22. 22) B. Zhang, X. Yang, C. Yang, M. Li & Y. Guo: Sci. Rep., 6, 20315 (2016).
23. 23) 佐々木克友，小野道之，加星光子，渡邊健太：アグリバイオ，1, 33 (2017)
24. 24) M. Kishi-Kaboshi, R. Aida & K. Sasaki: Plant Cell Physiol., 58, 216 (2017).
25. 25) A. Bombarely, M. Moser, A. Amrad, M. Bao, L. Bapaume, C. S. Barry, M. Bliek, M. R. Boersma, L. Borghi, R. Bruggmann et al.: Nat Plants, 2, 16074 (2016).
26. 26) A. Hoshino, V. Jayakumar, E. Nitasaka, A. Toyoda, H. Noguchi, T. Itoh, T. Shin-I, Y. Minakuchi, Y. Koda, A. J. Nagano et al.: Nat. Commun., 7, 13295 (2016).
27. 27) GSAD: Genome size in Asteraceae database, http://www.etnobiofic.cat/gsad_v2/, 2013.
28. 28) F. Wang, F. J. Zhang, F. D. Chen, W. M. Fang & N. J. Teng: Sci. World J., 2014, 625658 (2014).
29. 29) 日本学術会議：“報告　植物における新育種技術（NPBT: New Plant Breeding Techniques）の現状と課題”，2014.
30. 30) J. W. Woo, J. Kim, S. I. Kwon, C. Corvalán, S. W. Cho, H. Kim, S. G. Kim, S. T. Kim, S. Choe & J. S. Kim: Nat. Biotechnol., 33, 1162 (2015).
31. 31) S. Svitashev, C. Schwartz, B. Lenderts, J. K. Young & C. Mark: Nat. Commun., 7, 13274 (2016).

プロダクトイノベーション

夢のエイズ薬？　EFdA（4′-C-Ethynyl-2-fluoro-2′-deoxyadenosine）の創製  /  大類 洋

Page. 833 - 840 (published date : 2017年11月20日)

概要原稿

リファレンス

抗ウイルスヌクレオシド薬創製のための新しい概念を提案する．その概念に基づいて創製した，極めて優れた抗HIV活性から夢のエイズ薬になると期待される，EFdA（4′-C-ethynyl-2-fluoro-2′-deoxyadenosine）を紹介する．

1. 1) H. Ohrui: Chem. Rec., 6, 133 (2006). doi: 10.1002/tcr.20078
2. 2) H. Ohrui: Proc. Jpn. Acad., Ser. B., 87, 53 (2011).
3. 3) J. A. Montgomery & K. Hewson: J. Med. Chem., 12, 498 (1969). doi: 10.1021/jm00303a605
4. 4) K. Haraguchi, S. Takeda, H. Tanaka, T. Nitanda, M. Baba, G. E. Dutschman & Y.-C. Cheng: Bioorg. Med. Chem. Lett., 13, 3775 (2003). doi: 10.1016/j.bmcl.2003.07.009
5. 5) M. A. Siddiqui, S. H. Hughes, P. L. Boyer, H. Mitsuya, Q. N. Van, C. George, S. G. Sarafianos & V. E. A. Marquez: J. Med. Chem., 47, 5041 (2004). doi: 10.1021/jm049550o
6. 6) K. Maeda, D. V. Desai, M. Aoki, E. Kodama & H. Mitsuya: Antivir. Ther., 19, 179 (2014). doi: 10.3851/IMP2697
7. 7) G. Yang, J. Wang, Y. Cheng, G. E. Dutschman, H. Tanaka, M. Baba & Y.-C. Cheng: Antimicrob. Agents Chemother., 52, 2035 (2008). doi: 10.1128/AAC.00083-08
8. 8) E. Michailidis, B. Marchand, E. Kodama, K. Singh, M. Matsuoka, K. A. Kirby, E. M. Ryan, A. M. Sawai, E. Nagy, N. Ashida et al.: J. Biol. Chem., 18, 35681 (2009). doi: 10.1074/jbc.M109.036616

農芸化学@HighSchool

ネジバナと菌根菌の関係を探る  /  繁森 有紗

Page. 841 - 843 (published date : 2017年11月20日)

概要原稿

リファレンス

本研究は，日本農芸化学会2017年度大会（開催地：京都女子大学）の「ジュニア農芸化学会」で発表された．菌根菌は植物と共生する菌類で，陸上植物の80％以上と共生関係にある．本研究は，菌従属栄養植物であるラン科のネジバナ（Spiranthes sinensis）の種子が，その発芽に必要な菌根菌と共生するイネ科のオヒシバ（Eleusine indica）の側で発芽して生育したことを植生調査，発芽試験，菌根菌同定といった実験で提示し，菌根菌を介した植物間コミュニケーションを示したものである．

1. 1) 小川　眞編：“作物と土をつなぐ共生微生物―菌根の生態学―”，社団法人農山漁村文化協会，1987.
2. 2) 山本真紀編：“「共生」に学ぶ―生き物の知恵―”，裳華房，2005.
3. 3) 植竹ゆかり：“ネジバナ種子の共生発芽における2核Rhizoctonia AG-Cの侵入と菌毬形成”，財団法人日本きのこセンター菌蕈研究所研究報告，28，307（1990）.
4. 4) 糟谷大河・小林孝人・黒川悦子・H. N. D. Pham・保坂健太郎・寺嶋芳江：日本から新たに発見された3種のチャツムタケ属菌，日本菌学会会報，2016.
5. 5) 荒川征夫・稲垣公治：“Rhizoctonia 属菌における菌糸融合群判定および集団遺伝学解析のための分子マーカー”，日植病報，80, 81 （2014）.

付録

和文誌編集委員  / 

Page. 0 - 0 (published date : 2017年11月20日)

概要原稿

リファレンス